کودک همسری، تجاوز به حقوق انسان‌ها

ازدواج واقعه‌ای اجتماعی، زیستی و فرهنگی است که به دلیل نقش بنیادین آن در تشکیل خانواده از اهمیت بسزایی برخوردار است. ازدواج با وجود اینکه یک عمل ارادی و مبتنی بر علایق طرفین است اما می‌تواند شکل اجباری نیز به خود بگیرد. ازدواج اجباری ازدواجی است که بدون رضایت آزادانه و آگاهانه از طرف یکی از زوجین یا هر دو آنها صورت بگیرد و با فشار جسمی و عاطفی همراه باشد. بنابراین شرایطی که در آن، ازدواج در زمان و سن مناسبی انجام نشود و فرد، بلوغ و آگاهی کافی برای انتخاب همسر و ازدواج نداشته باشد مصداق ازدواج اجباری است که پژوهشگران روانشناسی و علوم اجتماعی نام کودک همسری را برای آن انتخاب نموده‌اند . پارسونز معتقد است کودک همسری به ازدواج زیر 18سال گفته می‌شود و نشانه تجاوز به حقوق انسان است . علل کودک همسری می‌تواند به دلیل ارتباطات خانوادگی، نابرابری‌های جنسیتی و همچنین مسائل سنتی و فرهنگی باشد.کودک همسری هرچند بین دو جنس مرسوم است ولی آثار تخریبی بیشتری بر دختران کودک همسر به جای می‎گذارد. به طوری که این کودکان وقتی بزرگ می‌شوند متوجه مشکلات شدید جسمی، روحی و روانی از محل اینگونه ازدواج‌ها می‌شوند . ازدواج در سنین پایین کودک را با دنیایی از نیازها و انتظارات برآورده نشده مواجه می‌کند که به مرور، اثرات روحی و روانی در فرد برجای می‌گذارد.

کودکانی که در اینگونه ازدواج‌ها مشارکت دارند در موقع ازدواج حتی تصور و شناخت درستی از ازدواج و مسئولیت‌های آن ندارند و از نظر روابط اجتماعی و فرهنگی در جامعه و همچنین روابط شخصی نظیر برقراری ارتباط مناسب با همسر، فرزندان و اطرافیانشان دچار مشکلات فراوانی می‌شوند. از سوی دیگر عدم آموزش در زمینه مسائل جنسی و بارداری در سنین پایین، زمینه‌ساز مشکلات جسمی و روانی فراوانی می‌گردند.

با این مقدمه قصد نویسنده پرداختن به انتشار فیلمی ازمراسم عقد دختر یازده ساله‌ای ازشهرستان بهمئی با یک جوان سی ساله است. متاسفانه علیرغم تمامی تذکراتی که در باب ضرورت آمادگی‌های جسمی، روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جهت ازدواج داده می‌شود هنوز عده‌ای هستند که بدون توجه به مشکلات پیش روی این ازدواج، به دلایل نامعلوم تن به چنین ازدواج‌هایی می‌دهند. افراد مسئول و نهادهای قانونی نیز از کنار موضوع به سادگی عبور نموده‌اند و حتی بعضا با عملکرد خود باعث همراهی در توسعه فرهنگ کودک همسری در جامعه می‌شوند. آنچه از دیدن  فیلم مذکور قابل مشاهده و نقد می‌باشد به قرار زیر است:

1. داماد سی ساله، در کمال بی‌تفاوتی در کنار کودک خود نشسته و هیچ توجهی به عروس نداشته که نشان‌دهنده نوعی اجبار در این میان است و حتی پیش‌بینی می‌گردد این رفتار باعث اختلافات زودرس و جدائی شود.
2. عروس یازده ساله به نظر می‌رسد در یک جشن تولد شرکت کرده و با کمال بی‌خیالی و حتی یک نگاه عادی به داماد سی ساله پس از سه بار قرائت از سوی عاقد و اعلام بله با دستان خود صورت را از شرم و حیا می‌پوشاند که نشان‌دهنده سختی حتی گفتن «بله» برای ازدواج است .
3. شرکت‌کنندگان مراسم عقد را با حالت خاص و ضبط فیلم دنبال می‌کنند و به جای توجه به اصل موضوع، به شوخی و خنده و تفریح در مراسم عقد حضور دارند.

نقدی که وجود دارد این است که :

1. چرا دستگاه قضائی استان نظارتی بر روند فعالیت عاقدان در سطح استان نداشته که یک عاقد روحانی بدون توجه به شرایط فردی این ازدواج، حاضر به اجرای خطبه عقد شود؟
2. عاقد به چه دلیل یک دختر یازده ساله را به عقد موقت و نه دائم یک فرد سی ساله درآورده است اگر قانون عقد دائم را ۱۳ سال عنوان کرده آیا عقد موقت می‌تواند کمترباشد ؟

چرا که این مهم باعث اشاعه فرهنگ کودک همسری موقت در سطح استان می‌گردد و افراد سودجو با این رویکرد مبادرت به فریب دختران کم سن و سال نموده و باعث خسارات فراوان به جامعه دختران زیر 18 سال خواهد شد.

بنظر می‌رسد اکنون که درشروع فعالیت ریاست محترم دادگستری استان قرار گرفته‌ایم، لازم است علاوه بر پرداختن به مساله فساد اقتصادی به موضوعات اجتماعی نیز توسط ریاست محترم دادگستری استان جناب دکتر نگین تاجی و دادستان محترم استان جناب آقای کرمی توجه شود و اولا با عاقدانی که دارای مجوز فعالیت نیستند و باعث خسارات فراوان به خانواده‌ها می‌شوند برخورد گردد و ثانیا از طریق دفاتر رسمی ازدواج، مجوز دادگاه جهت ازدواج‌های زیر 18 سال اخذ شود. تا شاهد نرخ روز افزون طلاق در جامعه نباشیم و از آسیب‌های اجتماعی دیگر که طلاق و ازدواج‌های نامناسب زمینه‌ساز آن هستند جلوگیری به عمل آید. البته فرهنگ‌سازی توسط حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی استان از ضروریات است و اگر امامان جمعه به جای طرح مسائل غیرمرتبط به موضوعات خانواده‌ها بپردازند از اثر بخشی بیشتری برخوردار است .